Zadośćuczynienie a odszkodowanie – poznaj różnice

Zadośćuczynienie to pojęcie, które regulują przepisy zawarte w Kodeksie cywilnym. To świadczenie stanowiące rekompensatę pieniężną przysługującą poszkodowanemu, który doznał cierpień fizycznych i psychicznych. Wyróżnia się kilka rodzajów zadośćuczynienia,m.in. zadośćuczynienie za śmierć osoby bliskiej. Odszkodowanie z kolei to świadczenie pokrywające szkody majątkowe. Czym jeszcze różnią się oba pojęcia?

Na czym polega zadośćuczynienie?

Zadośćuczynienie to pojęcie regulowane przez przepisy prawne zawarte w art. 445 § 1 Kodeksu cywilnego. To forma rekompensaty pieniężnej, na przykład za uraz psychiczny, który dana osoba poniosła w wyniku wypadku samochodowego dzień po zaciągnięciu pożyczki na samochód od AutoKapital.pl. Poszkodowany otrzymuje ją z tytułu krzywdy niemajątkowej, czyli:

• cierpienia fizycznego (ból i inne dolegliwości),
• cierpienia psychicznego (wywołanego na przykład kalectwem lub oszpeceniem).

Zadośćuczynienie to rodzaj świadczenia, który odnosi się tylko do osoby. Zgodnie z przepisami prawnymi, tylko w przypadku osoby można mówić o doznanej krzywdzie. Głównym celem zadośćuczynienia jest złagodzenie negatywnych przeżyć wiążących się z cierpieniem fizycznym i psychicznym poszkodowanego. Polskie prawo określa szereg sytuacji, w których to mogło pojawić się cierpienie psychiczne:

• art. 4172 Kc – szkoda wywołana przez wykonywanie władzy publicznej zgodnej z prawem, ze względów słuszności,
• art. 445 § 1 Kc – uszkodzenie ciała bądź rozstrój zdrowia,
• art. 445 § 2 Kc – pozbawienie wolności oraz skłonienie przy pomocy podstępu, gwałtu bądź nadużyciu stosunku zależności do poddania się czynowi nierządnemu,
• art. 446 § 4 Kc – utrata najbliższej osoby,
• art. 448 Kc – naruszenie dóbr osobistych.

Przepisy prawne wyróżniają kilka rodzajów zadośćuczynienia. Jakie formy przybiera ten rodzaj świadczenia?

• zadośćuczynienie z tytułu uszkodzenia ciała bądź rozstroju zdrowia,
• zadośćuczynienie za śmierć osoby bliskiej,
• zadośćuczynienie za naruszenie dóbr osobistych.

Zadośćuczynienie za śmierć osoby bliskiej

Zgodnie z art. 446 § 4 Kodeksu cywilnego świadczenie pod postacią zadośćuczynienia przysługuje również w momencie utraty osoby najbliższej. To zdarzenie uznawane za jedno z najbardziej traumatycznych doświadczeń dla człowieka. Celem zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej jest rekompensata za cierpienie fizyczne oraz psychiczne związane z utratą. Przyznane świadczenie pieniężne ma na celu pomoc pokrzywdzonemu w dostosowaniu się do rzeczywistości po śmierci bliskiej osoby. Kryteria, które mają wpływ na rozmiar krzywdy po stracie bliskiej osoby, to:

• wstrząs psychiczny oraz cierpienia moralne,
• osamotnienie i pustka po stracie bliskiej osoby,
• intensywność więzi, która łączyła pokrzywdzonego ze zmarłym,
• rola w rodzinie, którą pełnił zmarły,
• zaburzenia stanowiące konsekwencje śmierci bliskiej osoby,
• wiek pokrzywdzonego,
• umiejętność odnalezienia się w rzeczywistości przez pokrzywdzonego.

Ważne! Zadośćuczynienie za śmierć bliskiej osoby to świadczenie o jednorazowym charakterze. Jego wysokość powinna stanowić ekwiwalent bólu, który wycierpiała osoba poszkodowana. Kodeks cywilny nie określa osoby bliskiej poszkodowanego w przypadku zadośćuczynienia. Mogą to być jego krewni, powinowaci, ale również i osoby z nim niespokrewnione, z którymi łączyła go szczególna więź.

Zadośćuczynienie za uszczerbek na zdrowiu

Uszczerbek na zdrowiu to pojęcie, które nie zostało określone przez żadną z ustaw. W oparciu o Kodeks karny zakłada się jednak, iż jest to zaburzenie w prawidłowym działaniu organizmu, które polega na rozstroju zdrowia bądź naruszeniu czynności narządu powodującego nieprawidłowości w funkcjonowaniu organizmu. Wysokość otrzymanego zadośćuczynienia za uszczerbek na zdrowiu powinna wynagrodzić poszkodowanemu przeżyte cierpienia. Jest ona zależna od rozmiaru doznanej krzywdy.

• intensywność oraz czas trwania cierpień psychicznych i fizycznych,
• trwałe konsekwencje wypadku,
• rokowania na polepszenie stanu zdrowia poszkodowanego,
• zmiany w psychice wywołane chorobą,
• utrata szans na normalne życie,
• poczucie bezradności i utrata możliwości wykonywania pracy.

Co ma wpływ na wysokość zadośćuczynienia?

Zgodnie z art. 445 § 1 Kodeksu cywilnego, na wysokość zadośćuczynienia mają wpływ następujące czynniki:

• rozmiar cierpień psychicznych i fizycznych,
• stopień uszczerbku na zdrowiu,
• charakter uszczerbku (trwały lub tymczasowy),
• nasilenie cierpienia oraz czas jego trwania,
• nieodwracalność konsekwencji wypadku,
• kalectwo (jego stopień),
• oszpecenie,
• charakter wykonywanej pracy,
• szanse na przyszłość,
• poczucie nieprzydatności,
• bezradność życiowa,
• konieczność korzystania z pomocy bliskich.

Należy mieć na uwadze fakt, iż żadne przepisy prawne nie określają widełek, w których mieści się kwota zadośćuczynienia. Każda sprawa osoby poszkodowanej jest indywidualnie rozpatrywana przez sądy. Przyjmuje się, iż wysokość zadośćuczynienia powinna stanowić wartość odczuwaną ekonomicznie przez poszkodowanego. Nie może być również zbyt wygórowana. Powinna odpowiadać aktualnym warunkom rynkowym oraz przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa.

Co to jest odszkodowanie?

Odszkodowanie to świadczenie wypłacane w przypadku poniesienia szkody majątkowej w wyniku nieprzewidzianego zdarzenia. To pieniężna równowartość szkody na mieniu. Składają się na nią szkoda rzeczywista i utracone korzyści. Świadczenie to powinno pokryć zarówno szkodę rzeczywistą, jak i utracone korzyści, czyli wszystko to, co poszkodowany byłby w stanie osiągnąć, gdyby nie doszło do nieszczęśliwego zdarzenia. Odszkodowanie to pojęcie określane przez przepisy prawne zawarte w art. 444 § 1 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z nimi, poszkodowany może domagać się od sprawcy:

• zwrotu kosztów leczenia, rehabilitacji, lekarstw – art. 444 § 1 Kc,
• zwrotu wynagrodzenia, które osoba poszkodowana utraciła w wyniku wypadku w czasie braku pełnej sprawności – art. 361 § 2 Kc,
• comiesięcznej renty niezbędnej do pokrycia kosztów leczenia i rehabilitacji,
• jednorazowego świadczenia związanego z pokryciem opłat za przekwalifikowanie zawodowe.

Jakie elementy wpływają na wysokość odszkodowania?

Co wpływa na wysokość odszkodowania? Na kwotę świadczenia, które powinna otrzymać osoba poszkodowana, mają wpływ następujące czynniki:

• koszty leczenia,
• koszty dojazdów na wizyty lekarskie,
• koszty związane ze stosowaniem specjalnej diety,
• przygotowanie do wykonywania innego zawodu.

Ważne! Odszkodowanie nie musi przybierać tylko formy pieniężnej. Poszkodowany może też wybrać inną opcję – na przykład przywrócenia stanu poprzedniego. Taką możliwość określają przepisy prawne zawarte w art. 363 § 1 Kodeksu cywilnego. § 1. Naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu. Zabezpieczeniem przed konsekwencjami nieszczęśliwego wypadku, oprócz możliwości ubiegania się o odszkodowanie czy zadośćuczynienie, jest również gromadzenie środków finansowych, czyli tzw. poduszka finansowa. Może ona służyć pomocą najbliższym poszkodowanego do momentu otrzymania kwoty ze świadczenia.

Zadośćuczynienie a odszkodowanie – czym się różnią?

Zadośćuczynienie i odszkodowanie to zupełnie odmienne roszczenia. Różnią się przede wszystkim pełnionymi funkcjami oraz wynikają z różnych podstaw prawnych.

*Straty majątkowe dotyczące odszkodowania odnoszą się na przykład do utraty dochodów otrzymywanych przez zmarłego. Straty niemajątkowe z kolei to na przykład strata wsparcia psychicznego ze strony osób najbliższych.

Zadośćuczynienie z OC sprawcy kolizji

Przyjmijmy, że ma miejsce następująca sytuacja: pan Kowalski zaciągnął w AutoKapital.pl pożyczkę na samochód. Od dawna nosił się z zamiarem jego kupna i w końcu udało mu się spełnić to marzenie. Znalazł idealne auto w bardzo dobrym stanie technicznym, dlatego też zdecydował się na zakup samochodu z Niemiec.

Po kilku dniach od zakupu postanowił wybrać się z rodziną na przejażdżkę za miasto. Niestety, doszło do nieszczęśliwego wypadku. Kierowca, który jechał za Kowalskim, nie wyhamował, gdy ten sygnalizował manewr skrętu. Uderzył w tył samochodu naszego bohatera. Uderzenie było na tyle silne, że zarówno kierowca, jak i pasażerowie doznali dość poważnych uszczerbków na zdrowiu. Czy pan Kowalski może ubiegać się wówczas o odszkodowanie z OC sprawcy kolizji?

Odpowiedź jest jednoznaczna – tak. Towarzystwo ubezpieczeniowe, w którym sprawca wypadku ma wykupioną polisę, jest zobowiązane do wypłaty świadczenia Kowalskiemu. Zarówno kierowca, jak i jego rodzina ponieśli szkody o charakterze niemajątkowym i majątkowym. Mają więc pełne prawo do ubiegania się o odszkodowanie z OC sprawcy wypadku.